لباس‌های سنتی مغول

آب و هوای آسیای میانه و شرایط اقلیمی آن نواحی تعیین کننده لباس مغول ها چه به لحاظ سنتی و چه مدرن بوده است. مردان، زنان و کودکان ضرورتاً یک نوع لباس یکسان می‌پوشیدند که با رنگ و ترکیب رنگی، اندازه و تزئینات از هم متمایز می‌شد تا سن، جنسیت، وضعیت تأهل و مقام اجتماعی فرد را مشخص کند. لباس سنتی مغول‌ها شامل جامه‌ای بلند به نام دیل، کلاه، چکمه، و زیورآلات است. تفاوت‌هایی بین پوشش گروه‌های قومی مختلف در مغولستان وجود دارد اما دیل در همه آنها یک شکل دارد: آستین‌های بلند، زبانه‌ای آویخته و بزرگ که روی قفسه سینه برمی‌گردد، دکمه‌هایی بر روی شانه راست، یقه ایستاده، و کمربندی پارچه‌ای به دور کمر. مغول ها چه زن، مرد و کودک همگي زیر دیل‌های خود شلوار می‌پوشند.

هم زنان و هم مردان لباس مخصوص تابستان و زمستان دارند. زمستان مستلزم داشتن لباسی گرم و نرم است تا گرمای بدن حفظ شود. تابستان لباس‌ها از پارچه‌های سبکتر دوخته می‌شوند. هر آنچه که مغول‌ها می‌پوشند برای یک زندگی خشن و فعال و پویا است که اجازه می‌دهد آنها به راحتی تکان بخورند.  برای مردان، دیلی که به شکل سنتی برای کار استفاده می‌شود از پشم یا کتان ضخیم درست می‌شود، در حالی که دیل زنان تجملی‌تر است، آن دارای نقش‌های ابریشمین است. دیل‌های زمستانی با پوست بز یا گوسفند پوشیده می‌شوند. کلاه سنتی بسته به شکل آن می‌تواند از خز، ابریشم، یا نمد ساخته شده باشد. چکمه‌ها عموماً از چرم ضخیم با آستردوزی نمدین ساخته می‌شوند. بسیاری از چوپانان، دیل و چکمه خود را درست می‌کنند و آنها را می‌پوشند اما هر روز مغول‌های بیشتری هستند که لباس‌های غربی به تن می‌کنند. امروزه بیشتر شهرنشینان لباس‌های سنتی مغولی را فقط در جشن‌هایی مانند جشن سال نو یا مراسمي خاص مانند فارغ‌التحصیلی یا جشن ازدواج به تن می‌کنند.

اولین لباس سنتی مغولی توسط هون‌ها پوشیده شد. آن لباس شامل یک دیل با زبانه‌ای در جلو، چکمه‌های نوک‌دار، و یک کمربند بود. ترک‌هایی که در قرن 6 تا 10 در آسیای میانه زندگی می‌کردند نیز لباس‌هایی مشابه می‌پوشیدند، اما آن دیل در جهت مخالف بسته می‌شد. صرفاً از قرن 13 بود که لباس مغول‌ها زیباتر ساخته شد، یعنی به جای چرم یا پشم از ابریشم استفاده شد. یقه ایستاده و زبانه‌ی آویزان دیل‌های مدرن تقریباً به تازگی ظاهر شده است، یعنی از زمانی که مانچوری بر مغولستان حکمرانی می‌کند. قبلاً جلوی دیل به شکل مورب بسته می‌شد، مانند لباس‌هایی که امروزه راهبان مغولی می‌پوشند.

از اوائل قرن بیست، زنان برای نشان دادن موقعیت اجتماعی خود، شروع به پوشیدن دیل‌هایی کردند که از اصالت خود درآمده و با تزئینات گران‌قیمت و جواهرات زیبا آراسته شده‌اند.  مثلاً دیلِ همسر یک خاخ از ابریشم و پارچه زربفت که با طلا و نقره پوشیده شده دوخته می‌شود. او می‌تواند در بالای آن، یک اووج بپوشد، که لباسی بدون آستین و در رنگهای متنوع است. در رابطه با جواهرآلات وی می‌تواند آویزهایی از مروارید، یشم، مرجان یا دیگر سنگ‌های گرانبها استفاده کند. مروارید گرانبهاترین سنگ است و پس از آن مرجان و نقره بسیار با ارزش به حساب می‌آیند. آنها موها را معمولاً صاف می‌کنند و با پارچه‌ای که مزین به نقره است می‌بندند. پس از انقلاب کمونیستی، لباس‌هایی که تزئینات گران‌قیمت داشتند غیرقانونی اعلام شدند چرا که مظهری از ثروت بودند. لباس زنان بسیار ساده‌تر شد، و کلاه‌های غربی جای کلاه‌های سنتی را گرفت. مردان موهای دم اسبی خود را کوتاه کردند، و زنان نیز برای اولین بار موهای خود را کوتاه کردند.

مغول‌ها کلاه‌های خود را بسیار دوست می‌دارند و بیش از صد نوع کلاه مختلف دارند. هر قبیله یک نوع کلاه مخصوص به خود را دارد. یکی از کلاه‌های بسیار متداول لوووز است که از پشم نمد شده درست می‌شود و کاربرد روزانه دارد. آن لبه‌هایی آویزان دارد که در صورت آویزان بودن روی گوش‌ها را می‌گیرد و همچنين می‌توان آن را در بالای کلاه تا کرد. کلاه زمستان آنها از خز سمور یا روباه نقره‌ای درست می‌شود تا گرمای مورد نیاز را تأمین کند. در طول فستیوال‌ها مردان و زنان مغول تجملی‌ترین کلاه خود را به سر می‌کنند که با تزئینات مختلف از جمله پارچه‌ها و جواهرات تجملی، پر زرق و برق و رنگین می‌شوند.

مغول‌ها همگی چکمه را به عنوان پرکاربردترین کفش می‌پوشند. چکمه‌ها از چرمی زمخت ساخته می‌شوند و با جوراب‌های نمدین گرم پوشیده می‌شوند. نوک این چکمه‌ها به سمت بالا برگشته است که این موضوع باعث می‌شود پا در رکاب لیز نخورد و مانع افتادن سوار می‌شود و همینطور فضایی برای حفظ هوا در جلوی کفش فراهم می‌کند که عایق گرما است. ساق بلند چکمه، پا را در هنگام قدم زدن در میان علفزار خشن محافظت می‌کند. در زمستان روی چکمه خز می‌کشند. پاشنه این چکمه‌ها بسته به کاربردشان می‌توانند بلند یا کوتاه باشند.

همراه با زيوانيتار

زيبايي براي هميشه