لباس در تمدن بین‌النهرین

بین سه هزار تا سیصد سال پیش از میلاد تمدن‌هایی در بین‌النهرین رونق گرفتند، ناحیه‌ای وسیع مابین رود دجله و فرات در عراق امروزی، بنیانی برای لباس‌هایشان طرح‌ریزی کردند که بر فرهنگ اروپا در دوره‌های بعد، تسلط داشت. هرچند بسیاری از جوامع گوناگون در بین‌النهرین پدیدار شده و شهرها، کشورها و امپراطوری‌هایی را سازمان‌دهی کردند، تاریخ‌شناسان تمام این تمدن‌ها را با هم بررسی می‌کنند زیرا آنها نزدیک یکدیگر می‌زیستند و شباهت‌های بسیاری با هم داشتند. اصلی‌ترین تمدن‌ها سومریان، آکادیان، بابلیان، آشوریان، و پرشین‌ها بودند.

سومریان

سومریان اولین تمدن بین‌النهرین را در حدود سه هزار سال قبل از میلاد بنا کردند. پایتخت کشورشان نزدیک رودخانه فرات بود. جمعیت برخی از شهرهای آنان به سی و پنج هزار نفر می‌رسید. اگرچه بیشتر سومریان از طریق کشاورزی زندگی خود را می‌گذراندند، اما حرفه‌هایی مانند پزشکی، نیز به شکلی قدرتمند سازمان یافته بودند. هم افراد ثروت‌مند و هم فقیر شهروند در نظر گرفته می‌شدند، و برده‌ها می‌توانستند درآمد داشته باشند و آزادی خود را بخرند. درحالیکه قدرت دست مردان بود، زنان هم قدرت در خانواده را در دست داشتند و همسر حاکم از قدرت و نفوذ در کل کشور بهره می‌برد.

آکادها با زندگی در میان سومریان برای زمانی طولانی، در حدود دو هزارو سیصد سال قبل از میلاد قدرت را در بین‌النهرین به دست گرفتند. شواهد اندکی برای توصیف فرهنگ آکادها وجود دارد، اما اعتقاد براین است که آنها به فرهنگ سومریان شباهت داشتند اما زبان و نژادشان متفاوت بوده است.

بابلیان در حدود هزار و هشتصد سال پیش از میلاد در بین‌النهرین قدرت گرفتند. تحت پادشاهی حمورابی، بابلیان جامعه‌ای سازمان‌یافته و پررونقی را ایجاد کردند. تحت پادشاهی حمورابی، مجموعه قوانینی ایجاد و نوشته شد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بابلیان لباس و عطر را در مغازه می‌فروختند. اما در کل شواهدی برای اینکه چه می‌پوشیدند بسیار اندک است.

آشوریان برای چندین قرن در بین‌النهرین بسیار کامیاب و موفق بودند اما در حدود نهصد و یازده قبل از میلاد شروع به تصرف نواحی اطراف کرده و بین‌النهرین را یکپارچه ساختند. اما برای حفظ این قلمرو آنها با خشونت تمام از آن حراست کرده و مرتب با دشمنان خود در حال جنگ و ستیز بودند. با اینکه روابط اقتصادی محکمی داشتند اما به طرزی وحشیانه بر اقوام تحت حاکمیت خود حکمرانی می‌کردند به طوری که پس از سقوط آشوریان، این اقوام از خوشحالی جشن می‌گرفتند.

پس از آشوریان، امپراطوریِ پرشین‌ها به اوج رسید. تحت حاکمیت آنها حدود بیست قوم و ملت با هم یکپارچه شدند، آنها به خاطر کفایت و مهربانی با شهروندانشان مشهور هستند. تحت قانون پرشین‌ها محصولاتی مانند لباس، پول، و وسایل منزل به میزان وسیعی ساخته می‌شد.

اگر چه این تمدن‌های اولیه از پوست حیوانات برای حفاظت از خود در برابر محیط استفاده می‌کردند، اما خیلی زود متوجه شدند که با کوبیدن پشم و موی بز می‌توانند آن را به شکل نمد درآورده و لباس درست کنند. در بین‌النهرین پشم رایج‌ترین پارچه برای تهیه لباس بوده است و تقریباً برای تمام اجزا، از ردا گرفته تا کفش استفاده می‌شد. سه هزار سال پیش از میلاد آنها از دستگاه بافندگی استفاده می‌کردند. مهارت بافندگان فوق‌العاده بوده است. چندین تکه کتان که در معابد سلطنتی یافت شده، تقریباً به خوبی پارچه‌های کتان امروزه بافته شده است. کتان پارچه‌ای گرانقیمت بوده و برای لباس افراد ثروتمند، کاهنان، یا برای زینت دادن به مجسمه خدایان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

شواهد باقی مانده رنگ لباس‌های بین‌النهرین باستان را نشان نمی‌دهد، اما باستان‌شناسان نامه‌هایی پیدا کردند که در آنها نحوه‌ی رنگرزی، اپلیکه، گلدوزی، و برجسته‌کاری برای زیباتر کردن لباس‌ها توضیح داده شده است.

مردان سومری غالباً چیزی رشته مانند یا دامنی کوچک به کمر می‌بستند که به سختی جایی را می‌پوشاند. با این حال بعدها دامنی داشتند که کامل پوشاننده بود، و تا زانو یا پایین‌تر می‌رسید و با یک کمربند ضخیم و گرد که در پشت بسته می‌شد، نگه داشته می‌شد. این دامن‌ها اغلب با حاشیه یا تکه‌هایی از پارچه که به شکل گل پنج‌پر بریده شده بودند، تزئین می‌شدند. مردان تمام طبقات ظاهراً همین دامن را می‌پوشیدند. زنان سومری به نظر می‌رسد که فقط یک شال به دور خود می‌پیچیدند که تمام بدن آنها را می‌پوشاند. این شال‌ها اغلب با یک طرحی حاشیه‌ای یا طرحی کامل تزئین می‌شد. بعدها زنان سومری لباسی دوخته شده می‌پوشیدند که با ردیف‌هایی از چین پوشیده شده بود. این شامل دامن‌هایی بود که بیشتر شبیه دامن مردان بود و شال‌ها یا تاپ‌هایی که چین داشتند. با پایان یافتن حکومت سومریان در دوهزار سال قبل از میلاد، هر دو زنان و مردان دامن و شال می‌پوشیدند.

شواهد کمی از نحوه پوشش و لباس بابلیان وجود دارد. شواهد اندکی که در دست است نشان می‌دهد که بابلیان دامن و شالی بسیار شبیه به سومریان می‌پوشیدند، البته مردان دامنی لنگی هم به تن می‌کردند که پایین آن در جلو، از بالای زانو کج بود و تا پشت ساق پا ادامه داشت.و در این دوره چین لباس‌ها بیشتر بوده است. یک نقاشی یافت شده که نشان می‌دهد پادشاه دامنی پوشیده است که لایه لایه چین دارد و متناوباً به رنگ قرمز، طوسی، طلایی و سفید است. شواهدی مبنی بر اینکه زنان چه می‌پوشیدند در دست نیست به جز تصاویری که از الهه‌ها باقی مانده که پیراهن‌هایی آستین‌دار و فیت، با یقه‌ی هفت و دامن‌های راسته به تن دارند.

آشوریان به پوشیدن لباس‌های چین‌دار ادامه دادند، هم مردان و هم زنان شال‌هایی چین خورده را روی شانه‌ها و دور کمر می‌انداختند تا خود را تا نزدیکیِ قوزک پا بپوشانند. و این لباس با کمربند بر روی تن نگه داشته می‌شد. حدود سالِ هزار قبل از میلاد مردان آشوری شروع به پوشیدن جامه‌های بلندی کردند که قد آن تا زانو بود آستین کوتاه داشت و با کمربند نگه داشته می‌شد. مردانی که مقامی بالا داشتند، مانند پادشاه، و افسران ارتش، رداهای پشمی‌ می‌پوشیدند که به رنگ آبی، قرمز، ارغوانی یا سفید بود. بعد از اینکه آشوریان مغلوب پرشین‌ها شدند مردم بین‌النهرین شلواری که توسط پرشین‌ها پوشیده می‌شد را در فرهنگ لباس خود پذیرفتند.

همراه با زیوانیتار

زیبایی برای همیشه